Photos

Kadisz jatom

Jeszcze trochę o obyczajach związanych z pamięcią o zmarłych.

Nazwę "kadisz" zna wielu nie-Żydów. Można napotkać ją choćby w medialnych wzmiankach o uroczystościach upamiętniających ofiary Holokaustu. Wiadomo, że Żydzi zbierają się w jakimś miejscu i odmawiają "kadisz za zmarłych".

Kadisz jatom to wyjątkowa modlitwa, a jej związek ze zmarłymi może zastanowić każdego, kto zna jej tekst:

Niech będzie wywyższone i uświęcone Jego wielkie Imię w świecie, który stworzył według swojej woli. I niech nastanie Jego królestwo, za waszego życia i za waszych dni, i za życia całego Domu Jisraela, prędko, w bliskim czasie. I powiedzcie: Amen.
Niech Jego wielkie Imię będzie błogosławione na wieki i zawsze. Niech będzie błogoławione, wychwalane, uświetnione, wywyższane, wynoszone, czczone, wznoszone, wysławiane Imię Świętego, który jest błogosławiony ponad wszelkie błogosławieństwa, pieśni, pochwały i pocieszenia, które wznosi się na świecie. I powiedzcie: Amen.
Niech nastanie z Nieba wielki pokój i życie dla nas i dla całego Jisraela. I powiedzcie: Amen.
Ten, który czyni pokój na wysokościach, niech uczyni pokój dla nas i całego Jisraela. I powiedzcie: Amen.

Jedno rzuca się w oczy od razu: w tej modlitwie nie ma żadnej wzmianki o zmarłych. To modlitwa wychwalająca Boga.

W fascynującej książce "Kaddish" Leon Wieseltier śledzi historię i zmieniające się znaczenie tej modlitwy.

Nazwa "kadisz" nie jest pełna. Naprawdę modlitwa ta nazywa się "kadisz jatom", czyli kadisz sierocy. Jej codzienne odmawianie przez jedenaście jest obowiązkiem osoby, która znajduje się w żałobie po śmierci jednego z rodziców. Kadisz odmawia się także w rocznicę śmierci.

Nie jest to jednak - zupełnie ściśle rzecz biorąc - modlitwa za zmarłą osobę, choć tradycja uczy, iż jej odmawianie ma jakiś wpływ na losy duszy zmarłego. Jak to możliwe, skoro w jej tekście o zmarłym w ogóle się nie wspomina?

Wedle niektórych źródeł wpływ ten wiąże się z tym, że odmawianie kadiszu przez żałobnika jest poczytywane za zasługę zmarłego. Brzmi to dość tajemniczo, ale jest wbrew pozorom jasne - to zmarły, to rodzic nauczył żałobnika tekstu modlitwy i praw z nią związanych. Innymi słowy, odmawianie kadiszu jest świadectwem tego, że rodzicowi udało się wprowadzić dziecko w świat żydowskiej religii i tradycji. Że zdołał wypełnić jeden z najważniejszych nakazów, który obowiązuje żydowskich rodziców: obowiązek przekazania dziecku dziedzictwa Tory.

Recytacja kadisz jatom symbolizuje jednak coś więcej. Wielu z nas, w chwili śmierci bliskiej osoby, wpada w gniew. Śmierć jest niesprawiedliwością. Śmierć kogoś, kogo kochamy jest nie tylko bolesna. Wydaje się być także zupełnie niesprawiedliwa. Dlaczego umieramy? Dlaczego musimy umierać? Dlaczego musimy bezradnie patrzeć na to, jak cierpią i odchodzą ludzie, których kochamy? Dlaczego Bóg tak właśnie urządził ten świat?

Każdy, kto w takiej sytuacji potrafi z serca wypowiedzieć słowa "Jitgadal wejitkadasz szmei rabba...", daje świadectwo swojej wielkiej wiary i zaufania Bogu niezależnie od bólu i tragedii, którą przeżywa.

W podobnym duchu można rozumieć słowa, które tradycyjnie wypowiadamy słysząc wiadomość o czyjejś śmierci: "Baruch Dajan Emet" - "Niech będzie błogosławiony Prawdziwy Sędzia".

http://haderech.blox.pl/2006/11/Kadisz-jatom.html